ดอกกล้วยไม้
กล้วยไม้(orchid) เป็นพืชดอกที่มีอายุการใช้งานนาน มีหลายสีสันและมีเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันตามสายพันธุ์ ทั้งยังเป็นดอกไม้ที่สื่อความหมายดี สามารถนำมาปลูกตามบ้านเพื่อประดับสวยงามและมีคุณประโยชน์หลากหลายทั้งด้านความงาม ด้านการแพทย์ ด้านอุตสาหกรรม และด้านเศรษฐกิจ ถือเป็นดอกไม้อีกชนิดที่มีประโยชน์ต่อมนุษย์รอบด้าน เช่นนี้จึงเป็นดอกไม้ที่ได้รับความนิยมกันไปทั่วโลกตั้งแต่อดีตจนมาถึงปัจจุบัน
ความเป็นมาของดอกกล้วยไม้
ตามหลักฐานดั้งเดิมพบว่ากล้วยไม้มีอายุยาวนานกว่า 100 ล้านปี โดยมีหลักฐานค้นพบว่ามีถิ่นกำเนิดจากแถบเขตร้อนในทวีปเอเชีย โดยค้นพบในเขตนี้มีมากกว่า 1 หมื่นชนิด ซึ่งในประเทศไทยมีกว่า 1500 ชนิด จนถูกจัดว่าเป็นประเทศที่ครอบครองกล้วยไม้มากที่สุดในเอเชีย และอเมริการใต้ ถูกค้นพบกล้วยไม้มากกว่า 2 หมื่นชนิด และในประเทศที่พบสายพันธุ์มากที่สุดคือประเทศบราซิล พบประมาณ 1 หมื่นชนิด ดอกกล้วยไม้ เป็นพืชดอกที่ให้ความสวยงามดูแล้วสบายใจ มีประโยชน์หลากด้าน จึงถูกนำมาใช้เป็นไม้ดอกหมุนเวียนเศรษฐกิจส่งออกไปทั่วโลก นำเงินเข้าประเทศและได้รับความนิยมกันทั่วโลก
ชีววิทยาดอกกล้วยไม้
กล้วยไม้ หรือดอกกล้วยไม้ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Orchidaceae อยู่ในอาณาจักรของ Plantae และถูกจัดให้อยู่ในวงค์ของ Orchidaceae ซึ่งพืชวงค์นี้จะประกอบไปด้วยพืชดอกกว่า 2 พันชนิด เพื่อให้ง่ายต่อการแบ่งกลุ่มจึงได้แยกออกเป็น 2 ชนิด คือ กล้วยไม้อิงอาศัย และกล้วยไม้ดิน ต่อมาก็ได้แบ่งแยกตามลักษณะของกล้วยไม้ได้ทั้งหมด 3 ประเภทหลัก ๆ กล้วยไม้ดอกเดี่ยว (Monopodial orchid) , กล้วยไม้ดอกช่อ (Sympodial orchid) และกล้วยไม้ดอกซ้อน (Multiflorous orchid) โครงสร้างของดอกประกอบไปด้วย กลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสรเพศผู้ และเกสรเพศเมีย เมื่อดอกบานจะอยู่ได้นาน 2-3 สัปดาห์ กลางวันบาน กลางคืนหุบ
สีของดอกกล้วยไม้
นอกจากจะมีสายพันธุ์ที่หลายหลากแล้ว ดอกกล้วยไม้ที่พบเห็นได้ทั่วไปยังมีหลายสีสันให้ได้พบเพลินตา หรือช่วยให้ผ่อนคลาย บำบัดจิตใจ ซึ่งแต่ละวัฒนธรรมยังมีความเชื่อและให้ความหมายเกี่ยวกับดอกกล้วยไม้แตกต่างกัน อย่างเช่น วัฒนธรรมตะวันตก จะนิยามและใช้กล้วยไม้สีขาวในงานแต่ง เพราะคือการสื่อถึงว่าเป็นความรักที่บริสุทธ์ ด้านวัฒนธรรมไทย จะนิยามและใช้กล้วยไม้สีขาวในงานศพ เพื่อเป็นการสื่อถึงความไว้อาลัย และสีของดอกกล้วยไม้อื่น ๆ ยังมีความหมาย ดังนี้
- กล้วยไม้สีขาว ความหมาย ความบริสุทธิ์ ความสง่างาม และความอ่อนโยน
- กล้วยไม้สีชมพู ความหมาย ความโรแมนติก และความอ่อนหวาน
- กล้วยไม้สีแดง ความหมาย ความรัก ความหลงไหล และความยินดี
- กล้วยไม้เหลือง ความหมาย ความสุข ความสดใส และมิตรภาพที่ดี
- กล้วยไม้สีฟ้า ความหมาย ความสงบ ความเยือกเย็น และความสบายใจ
- กล้วยไม้สีม่วง ความหมาย ความหรูหรา ความสง่างาม และแรงบันดาลใจ
- กล้วยไม้สีส้ม ความหมาย ความสนุขสนาน เพื่อมชีวิตชีวา และความสุข
- กล้วยไม้สีน้ำตาล ความหมาย ความมั่นคง ความอบอุ่น
สายพันธุ์ของดอกกล้วยไม้
หลังจากที่ถูกแบ่งชนิดของกล้วยไม้ และแบ่งประเภทของกล้วยไม้ออกเป็นประเภทหลัก ๆ แล้ว สายพันธุ์ของดอกกล้วยไม้ที่นิยมปลูกในไทยมีทั้งหมด 5 สายพันธุ์ ดังนี้
- กล้วยไม้หวาย (Dendrobium)
- กล้วยไม้แวนด้า (Vanda)
- กล้วยไม้ช้าง (Phalaenopsis)
- กล้วยไม้รองเท้านารี (Paphiopedilum)
- กล้วยไม้แคทลียา (Cattleya)
ดอกกล้วยไม้ มีประโยชน์อย่างไรกับมนุษย์
ดอกกล้วยไม้ นอกจากจะมีหลายสีสันแล้ว ยังมีความหมายที่ดีทั้งผู้ให้และผู้รับ ถือว่าเป็นดอกไม้อีกชนิดที่ต่างได้รับความนิยมใช้ในอุตสาหกรรมหลากหลายด้าน อาทิเช่น ด้านความงาม คือการนำมาปลูกประดับตามบ้าน จัดแจกัน ช่อดอกไม้ การโรงแรม ประดับเครื่องดื่มต่าง ๆ ด้านการแพทย์ คือการนำมาสกัดบำรุงร่างกาย ช่วยรักษาโรคผิวหนัง และรักษาโรคเบาหวานเป็นต้น ด้านอุตสาหกรรม คือการนำมาสกัดทำน้ำหอม เครื่องสำอาง อาหารเสริม และด้านเศรษฐกิจ คือการนำไปแปรรูป รวมไปถึงตัดดอกหรือนำทั้งต้น ส่งอองไปขายยังต่างประเทศ
การขยายพันธุ์ของดอกกล้วยไม้
สำหรับการอนุรักษ์และขยายสายพันธุ์ของกล้วยไม้นั้นสามารถทำได้หลายวิธี ซึ่งแต่ละวิธีต้องระมัดระวัง ต้องดูแลใส่ใจหมั่นรดน้ำ และให้อยู่ห่างสิ่งอื่น ๆ มากระทบเพราะอาจทำให้รากอ่อนที่กำลังเริ่มโตแตกหักและตายได้ และการขยายพันธุ์ของกล้วยไม้แต่ละชนิดจะไม่เหมือนกัน พิจารณาจากความเหมาะสมของสายพันธุ์สามารถแบ่งออกได้ 3 วิธี ดังนี้
- การแยกหน่อ เป็นวิธีที่ง่ายและนิยมทำกันมากที่สุด แต่ต้องทำกับกล้วยไม้ประเภทแตกก่อเท่านั้น เช่น กล้วยไม้หวาย กล้วยไม้แวนด้า เป็นต้น
- การผสมพันธุ์ วิธีนี้เหมาะสำหรับผู้ที่มีความชำนาญและมีอุปกรณ์เท่านั้น และเหมาะกับการขยายพันธุ์กล้วยไม้ทุกประเภท
- การเพราะเลี้ยงเนื้อเยื่อ เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด สามารถทำได้กับกล้วยไม้ทุกชนิด แต่ต้องมีอุปกรณ์ที่พร้อมสามารถทำการเพาะเลี้ยงด้วย
ดอกไม้ ความรู้เกี่ยวกับดอกไม้ : blossomin.info
ความรู้เกี่ยวกับดอกไม้เพิ่มเติม : ดอกดาวเรือง (Marigold)
