ดอกมะลิ เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับดอกมะลิ

ดอกมะลิ (jasmine) นับว่าเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งที่มีความสำคัญกับคนไทยมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย ที่ถูกยกให้เป็นดอกไม้ประจำตัว องค์พระนารายณ์ โดยภายหลังคนในสมัยก่อนก็มักจะนำดอกมะลิมาเพื่อกราบไหว้บูชา หรือนำมาใส่ไว้ในภาชนะเพื่อดื่มกินและติดกลิ่นหอมอ่อน ๆ เป็นเอกลักษณ์ ดอกมะลิยังเป็นที่นิยมนำมาใช้ในงานพิธีกรรมต่าง ๆ เช่น งานบวช งานแต่งเป็นต้น นอกจากจะมีความสำคัญทางวัฒนธรรมแล้ว ดอกมะลิยังมีสรรพคุณทางยาช่วยในการแก้ได้หลากโรค ต่อมาดอกมะลิจึงถูกยกให้เป็นสัญลักษณ์ของวันแม่แห่งชาติ โดย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมชินีนาถ ให้มีการจัดขึ้นในทุกวันที่ 12 สิงหาคม ของทุกปี

ประวัติความเป็นมาของดอกมะลิ

ดอกมะลิ (jasmine) ถือเป็นดอกไม้ที่มีมาตั้งแต่ชช่วงสมัยโบราณกว่าพันปี โดยมีถิ่นกำเนิดในแถบเอเชีย ซึ่งนักวิชาการคาดว่าเริ่มต้นมาจากอินเดียและแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หลังจากนั้นก็ได้เริ่มมีการปลูกขยายพันธุ์มาเรื่อย ๆ และถูกใช้เป็นของบรรณาการแขกชั้นผู้ใหญ่ตามประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก เช่น จีน ญี่ปุ่น ตะวันออกกลาง ยุโรป อเมริกา และประเทศไทย ซึ่งในเวลาต่อมายังมีการถูกค้นพบด้วยหลักฐานว่าในช่วงสมัยสุโขทัย ดอกมะลิถูกยกให้เป็นดอกไม้ประจำ องค์พระนารายณ์ อีกด้วย คนสมัยนั้นจึงนิยมนำดอกมะลิมาใช้เป็นเครื่องสักการะบูชาพระ ด้วยกลิ่นหอมและขาวบริสุทธุิ์ ทั้งยังมีความหมายที่ดีมีสรรพคุณทางยามากมาย ดอกมะลิจึงเป็นที่นิยมปลูกมาตลอดจนถึงปัจจุบัน

ชีววิทยาของดอกมะลิ

มะลิ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Jasminum sambac (L.) Aiton ถูกจัดอยู่ในวงค์ Oleaceae เป็นไม้พุ่ม หรือไม้เลื้อย ส่วนใบเป็นใบเลี้ยงเดี่ยวออกเรียงสลับกัน ดอกออกเป็นช่อ มีทั้งดอกลาและดอกซ้อน ด้านกลีบดอกจะมี 4-9 กลีบ บางสายพันธุ์กลีบดอกแหลมยาว สีเขียวอมเหลือ และดอกเป็นสีขาว ส่งกลิ่นหอมอ่อน ๆ ลำต้นสูงประมาณ 1-2 เมตร เป็นไม้ฤดูร้อน

สายพันธุ์ของดอกมะลิ

ดอกมะลิทั่วไปที่นิยมปลูกในประเทศไทยมีเพียงไม่กี่สายพันธุ์ แต่ทุกสายพันธุ์ถูกยกให้เป็นไม้ดอกพืชทางเศรษฐกิจที่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลายหลาย โดยสายพันธุ์ที่พบในประเทศไทยได้แก่

1. มะลิลา (Jasminum sambac) สีดอกเป็นสีขาว กลีบดอกชั้นเดียว มีกลิ่นหอมแรง

2. มะลิซ้อน (Jasminum samba) ดอกสีขาวซ้อนกันหลายชั้น กลิ่นหอมแรงกว่ามะลิลา

3. มะลิหลวง (Jasminum laurifolium roxb) ลักษณะของดอกมีขนาดใหญ่ สีขาว มีกลิ่นหอม

4. มะลิพุทธชาด (Jasminum lauriculatum vahl) ดอกเป็นสีขาว ส่วนกลีบดอกค่อนข้างเล็ก มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ

5. มะลิฉัตรพิกุล (Jasminum sambac) ดอกเป็นสีขาว กลีบดอกซ้อนกันหลายชั้น มีกลิ่นหอม

ดอกมะลิสัญญาลักษณ์ของวันแม่

คำว่า “แม่” นั้นมีความหมายสำหรับลูก ๆ ทุกคนโดยที่ไม่สามารถเอาสิ่งใดมาเปรียบเทียบแทนคำนี้ได้ ความรักที่แม่มีให้ลูกนั้นนั้นไม่มีที่สิ้นสุด สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมชินีนาถ ได้เล็งเห็นความสำคัญจึงได้จัดงานวันแม่แห่งชาติขั้นมาครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ 2519 โดยให้มีกำหนดเป็นทุกวันที่ 12 สิงหาคม ของทุกปีเป็นวันแม่แห่งชาติ และกำหนดให้ ดอกมะลิ ใช้เป็นสัญลักษณ์ของวันแม่มาจนถึงปัจจุบัน

ดอกมะลิมีประโยชน์อย่างไรกับมนุษย์

ดอก

นำไปแช่น้ำเพื่อน้ำกลิ่น รู้สึกหอมสดชื่น

นำไปร้อยเป็นพวงมาลัย

จัดแจกัน

นำไปทำขนม

ทำอาหาร

เครื่องหอม

น้ำอบ

เกสร

มีสรรพคุณแก้ถอนพิษ

ดับพิษร้อน

แก้ร้อนใน

กระหายน้ำ

บำรุงครรภ์

แก้บิด ปวดท้อง

ผดผื่นคันตามผิวหนัง

ใบสด

นำมาตำกับกากมะพร้าว ใช้สำหรับพอกหรือทาแผลพุพอง

แก้พิษเรื้อรัง

แก้ฝีดาษ

ราก

นำมาตำให้ละเอียด ผสมไข่ไก่แดงต้มสุก นำไปอุดตามไรฟัน ช่วยแก้อาการเลือดออกตามไรฟัน หากนำรากสดๆ ผสมเหล้า ใช้สำหรับพอกขมับ ช่วยบรรเทาอาการปวดศีรษะ หากนำมาฝนต้นน้ำดื่ม จะช่วยแก้โรคปวดศีรษะ นอนไม่หลับ เครียด หลอดลมอักเสบ แนะนำให้ใช้ในปริมาณที่น้อย เพราะหากรับประทานเข้าไปมากอาจทำให้สลบได้

ดอกไม้ ความรู้เกี่ยวกับดอกไม้ : blossomin.info